م پایتخت ایتالیا و پرجمعیتترین شهر آن است و زمانی پایتخت امپراطوری روم بود. این شهر امپراتوری خود را زمانی در سراسر اروپا، آفریقا و آسیا گسترش داده بود و از اقیانوس اطلس تا دریای سیاه، از شمال آفریقا تا شمال انگلستان را در اختیار داشت.
بیش از 50 موزه و بیش از 900 کلیسا و صدها شاهکار معماری در این شهر وجود دارد و تقریبا در هر گوشه و خیابانی از آن میتوان ردی از تاریخ و هنر را یافت. این شهر به میراث باشکوه خود میبالد و هر بینندهای را مجذوب خود میکند. متاسفانه بازدید از تمامی جاذبههای گردشگری رم در طی چند روز و حتی چند ماه ممکن نیست.
برخی از مناطق گردشگری شهر رم را معرفی می کنیم.
۱. کولوسِئوم (Colosseum)
کولوسِئوم یکی از شناختهشدهترین آثار باستانی جهان و دیدنیهای واجب رم است. این بنای عظیم را که قدمت آن به بین ۷۰ تا ۸۰ سال پس از میلاد مسیح میرسد، بهاسم آمفیتئاتر فلاویان (Flavian Amphitheatre) نیز میشناسند. کولوسِئوم در زمان اوج شلوغی ۸۰ هزار تماشاگر را در خود جای میداده و محل برگزاری مسابقات گلادیاتورها و سایر سرگرمیها بوده است. امپراتوران رم نیز از تماشاگران پروپاقرص این نمایشها بودند. این بنا در جنوبغربی پایانهی نهایی ایستگاه قطار واقع است و در نزدیکی آن نیز یک ایستگاه مترو وجود دارد. بنابراین دسترسی به این منطقه از رم، کار سخت و پیچیدهای نیست!
۲. میدان سِنت پیتِر (St. Peter’s Square)
یکی از ویژگیهای جالبتوجه شهر رم این است که در داخل خود یک کشور کوچک را نیز جای داده است! دولت مستقل واتیکان در داخل شهر رم قرار دارد و ازجمله مهمترین اماکن مذهبی جهان شناخته میشود. میدان سِنت پیتِر واقع در واتیکان مکانی نمادین است که رویدادهای مهمی در آن رخ دادهاند. دورتادور این میدان با مجموعه ستونهای عظیمی احاطه شده است که بالای هر کدامشان مجسمههای شخصیتهای مذهبی و پاپهای قبلی نقش بستهاند. در وسط میدان یک اوبِلیسک (هرمسنگ هم گفته میشود و ستون سنگی چهارگوشی است که بالای آن شکل هرمی دارد) بهچشم میخورد که از بقایای سیرک مشهور نِرون است، اما معماری ستون مذکور بیشتر از آنکه رنگوبوی رمی داشته باشد، به معماری مصریها شباهت دارد. در انتهای روبهروی میدان نیز میتوانید از باسیلیکای سِنت پیتِر بازدید کنید (باسیلیکا شکلی از ساختمانهای کلیساست). در مراسمات آئینی، مقابل کلیسا پر از صندلی میشود. پس اگر به واتیکان سفر کردید، میتوانید گشتوگذارتان در شهر را از همین میدان سِنت پیتِر آغاز کنید.
۳. باسیلیکای سِنت پیتِر (St. Peter’s Basilica)
باسیلیکای سِنت پیتِر یکی از برجستهترین بناهای مذهبی جهان و نیز ازجمله مقدسترین کلیساهای کاتولیک در بین پیروان این مذهب است. این بنا در انتهای روبهروی میدان سِنت پیتِر قرار دارد و نمای خارجی آن مزین به مجسمههایی از مسیح و حواریون است. معماری داخلی کلیسا نیز بهعنوان یکی از پرجلوهترین معماریهای جهان شناخته میشود. حتما از ظرافت تزئینات و شدت جزئیات شگفتزده خواهید شد. در اوقات خاصی از روز نور بهشکل پرتوهای خیرهکنندهای از روزنههای سقف بهداخل میتابد که واقعا دیدنی است. میکِلآنژ و بِرنینی، از معماران مشهور عصر رنسانس، هر دو در طراحی این کلیسا دست داشتهاند. هنر این معماران خوشذوق را میتوانید در گنبد عظیم بنا و مجسمهی گلوریا ببینید. اگر سختی بالارفتن از پلهها را هم بهجان بخرید، از بالای گنبد میتوانید میدان سِنت پیتِر را از زاویهای متفاوت شاهد باشید.
۴. پانتِئون (The Pantheon)
معبد پانتِئون یکی از معروفترین جاذبههای تاریخی رم است که در سال ۱۱۸ پس از میلاد مسیح بهدستور امپراتور هادریان ساخته شد. این بنا که فرسایش زمان را خیلی خوب تاب آورده است، درواقع در محل معبدی که پیشتر دولتمردی بهنام آگریپا ساخته بود بنا شده است. در جلوی بنا رواقی مستطیلی با ستونهای سنگین قرار دارد و سازهی مثلثی بالای پیشگاه نیز به سنگنوشتهای مزین است که این بنا را به آگریپا نسبت میدهد. گنبد معبد از داخل با مجموعهای از نقوش سنگی تزئین شده است و یک حفرهی مرکزی نور را به داخل میتاباند. پس اگر به رم سفر کردید، حتما از این بنای تاریخی که در مرکز شهر و در میدان دِلا روتوندا قرار دارد بازدید کنید.
۵. آبنمای ترِوی (Trevi fountain)
کمتر آبنمایی در جهان است که بهاندازهی این آبنما هنرپردازی شده باشد. آبنمای ترِوی را نیکولا سالوی در سال ۱۷۶۲ ساخت. این آبنما خدای اقیانوسها را سوار بر ارابهای نشان میدهد که توسط تریتونها (پیامرسانهای دریا) کشیده میشود. جزئیات این پیکرهها تحسینبرانگیزند و کل مجموعه یک اثر هنری تمامعیار است. میگویند که اگر پشت به حوضچه بایستید و سکهای را با دست راست از بالای شانهی چپتان بهداخل آب بیندازید، شانس سفر دوباره به رم در طالعتان نقش خواهد بست! اینجا در نزدیکی معبد پانتِئون و کاخ کوئیرینال واقع است و قطعا به دیدنش میارزد.
۶. پلههای اسپانیایی (Spanish Steps)
این ۱۳۵ پله بین دو میدان دی اِسپاگنا و ترینیتا دِی مونتی قرار دارند. وقتی این پلهها در سال ۱۷۲۵ ساخته شدند نیز قرار بود حد فاصل بین این میادین معروف را بههم وصل کنند. هر یک از این پلهها دارای لبهی سنگی پهن با دیوارههای سنگی است. در بالای پلهها اوبِلیسکی با نماد صلیب و سنگنوشته قرار دارد. از این بالا میتوانید، کلیسای ترینیتی دِی مونتی را نیز ببینید که خود از جاذبههای گردشگری شهر است. در پایین هم میدان دی اِسپاگنا قرار دارد که با کلی مغازه و کافه جای قطعا دیدنیای است.
۷. انجمن رمی (Roman Forum)
انجمن رمی یکی از مهمترین بقایای تاریخی ایتالیاست که در گذشته مرکز زندگی عمومی و سیاسی رمیها بود. در اینجا میتوانید از معابد، میادین و طاقهای مختلفی مانند معابد زحل، تیتوس و وِستا و همچنین طاق سِوِروس بازدید کنید. بخش اعظم این بناها هنوز پابرجاست و میتوانید بیشتر طاقها، پایهها و دیوارههای ساختمانها را ببینید. اینجا کنار کولوسِئوم و محراب وطن واقع است و قطعا نباید در سفر به رم از دیدنش باز بمانید. بلیط ورودی انجمن و کولوسِئوم را میتوانید یکجا خریداری کنید. فقط اینکه برنامهتان را طوری بچینید که وقت کافی برای بازدید از جایجای کل مجموعه داشته باشید.
۸. کلیسای سیستین (Sistine Chapel)
کلیسای سیستین بخشی از مجموعه موزههای واتیکان و یکی از معروفترین اماکن مذهبی جهان است. این بنا در کاخ آپوستولیک در دولتشهر واتیکان قرار دارد و بخش اعظم آن در سالهای دههی ۱۴۰۰ بازسازی شده است. کلیسای مذکور بیشتر بهخاطر حجم بالای جزئیات هنری و شمایلنگاریهای باشکوهش شهرت دارد. نقاشی اعجابانگیز «روز رستاخیز» اثر میکلآنژ و اثر هنری دیگری که روی سقف کار شده است در ردیف تأثیرگذارترین و مهمترین آثار تاریخ مذهبی جهان شناخته میشوند. اینجا پر از تزئینات هنری چشمنوازی است که باید با حوصله دیده شوند.
۹. مجموعه موزههای واتیکان
این گنجینهی ارزشمند با بیش از ۷۰ هزار اثر هنری بخشی از مهمترین آثار هنری تاریخی و کلاسیک جهان را در خود دارد و طی قرنها و بهدست پاپهای دورههای مختلف ساخته شده است. میتوانید بلیط دومنظوره بخرید تا هم از کلیسای سیستین و هم از موزههای واتیکان یکجا بازدید کنید. مجموعه موزههای واتیکان از چند موزه تشکیل شدهاند (موزهی پیو-کلِمِنتینو، موزهی کیارامونتی، موزهی گرِگوریانو اِتراسکو و موزهی گرِگوریانو اِجیزیانو) که هر کدامشان آثار هنری و تم متفاوتی دارند. ازجمله مهمترین آثار این موزهها میتوان به تابلوی «تبدیل هیئت» اثر رافائل، تابلوی «تدفین مسیح» اثر کاراواجو و گالری مهیج نقشهها اشاره کرد.
میدان ناوونا در محل استادیوم دومیتیان واقع است و قدمت آن به قرن پانزدهم میرسد. این میدان که همواره از جاذبههای گردشگری محبوب رم بوده است در نزدیکی پانتِئون و آبنمای ترِوی قرار دارد و یکی از دیدنیهایی است که میتوانید حین پیادهروی در مرکز شهر در کنارش توقف کنید. اطراف این میدان معمولا پر از هنرمندان و فروشندگان خیابانی است و ساختمانهای دورتادورش نیز جلوهی بصری زیبایی به میدان داده است. دیدنیترین عناصر این میدان تاریخی عبارتاند از آبنمای دِل مورو، آبنمای نپتون، کاخ براسکی، کاخ پامفیلی و کلیسای سِنت آگنِس.
۱۱. قلعهی سِنت آنجِلو (Castle Saint Angelo)
قلعهی سِنت آنجِلو را بهاسم آرامگاه هادریان نیز میشناسند. این قلعه دژی دایرهایشکل است و زمانی بلندترین ساختمان رم بود. قدمت آن به سال ۱۲۹ پس از میلاد مسیح میرسد و در اصل با هدف ساخت مقبرهای برای امپراتور وقت ساخته شد. قلعهی سِنت آنجِلو با گذشت زمان جزو دولتشهر واتیکان قرار گرفت و سپس بهوسیلهی ساخت راهرویی ۸۰۰ متری به کلیسای سِنت پیتِر وصل شد. این قلعه اکنون بهعنوان موزه استفاده میشود و تاریخ این بنا را روایت میکند. همچنین اگر از برج قلعه بالا بروید، میتوانید میدان سِنت پیتِر و شهر رم را زیر پایتان ببینید.
۱۲. تپهی پالاتین (Palatine Hill)
تپهی پالاتین یکی از قدیمیترین اماکن رم کنونی و مرکزیترین تپهی منطقهی تیبِر است. این تپه در ارتفاع ۴۰ متری از انجمن رمی قرار دارد، بههمینخاطر میتوانید از روی تپه ویرانههای انجمن و وسعت شهر رم را مقابل چشمانتان ببینید. در اسطورههای رمی آمده است که این تپه همان جایی است که رومولوس و رِموس افسانهای یافت شدند و بعدها شهر رم را پایهگذاری کردند. ویرانههای کاخ فلاویان و معبد سیبِل را نیز میتوانید در این محل مشاهده کنید. بلیطی که برای ورود به انجمن فروخته میشود، شامل اجازهی بازدید از تپهی پالاتین نیز هست. پس اگر برای بازدید از انجمن رفتید، به تپهی پالاتین هم بروید.
۱۳. گالری بورگِزه (Galleria Borghese)
گالری بورگِزه واقع در مجموعه ویلای بورگِزه یکی از مهمترین موزههای هنری جهان است که نقاشیها، مجسمهها و عتیقههای ارزشمندی را شامل میشود. این مجموعه در سال ۱۹۰۳ تأسیس شد و در قسمت شمالی داخل شهر در کنار خیابان پینچانا قرار دارد. نمای جلوی ساختمان گالری با مجسمههای سنگی ترئین شده است و در ۲۰ سالن مختلف از آثار هنرمندان مشهوری چون رافائل، کاراواجو، روبِنز و تیتان نگهداری میشود. ساعتها میتوانید در این گالری و باغهای ویلای بورگِزه وقت بگذرانید و لذت ببرید!
۱۴. کلیسای دی سانتا ماریا مَگیوره (Basilica di Santa Maria Maggiore)
رم پر از اماکن تاریخی و مذهبی است و باسیلیکای دی سانتا ماریا مَگیوره نیز چنین ساختاری دارد. این باسیلیکا یکی از بزرگترین کلیساهای رم است که در میدانی بههمین نام قرار دارد. نمای خارجی ساختمان باشکوه کلیسا با ردیفی از ستونهای سنگی زینت داده شده است که سرشان مجسمه و سنگنوشته بهچشم میخورد. در این کلیسا یک برج زنگ نیز وجود دارد که از ساختمانهای اطراف بالاتر است. از همهی اینها که بگذریم، جلوهی پرطمطراق داخل کلیسا با آن تزئینات طلا و نقاشیهای روی دیوارها و سقف بههمان اندازهی بیرون ساختمان دیدنی است.
۱۵. باغهای ویلای بورگِزه (Villa Borghese Gardens)
این باغها در مجموعهویلای بورگِزه قرار دارند و در زمینی به مساحت کمتر از ۲۰۰ هکتار واقع شدهاند. باغهای بورگِزه شامل گالری بورگِزه و گالری ملی هنر مدرن است. در این تفرجگاه ویلاها و موزههای متعددی مستقرند و مثلا در قسمت کازینو بورگِزهی پارک میتوانید از مجسمههای ساخت بِرنینی و در بخش ویلا جولیا از موزهی اِتروسکان بازدید کنید. خلاصه اینکه حیف است به رم سفر کنید و در طبیعت چشمنواز این پارک قدم نزنید!
۱۶. محلهی قدیمی تراتستِوِر (Trastevere)
در محلهی قدیمی تراستِوِر میتوانید حسوحال واقعی سبک زندگی رمیها را حس کنید. این محله واقع در غرب رودخانهی تیبِر سیزدهمین ریونهی رم است (ریونه اصطلاحی ایتالیایی است که از قرن چهاردهم در تقسیمبندیهای منطقهای شهر رم استفاده میشود). در خیابانهای باریک سنگفرششدهی تراستِوِر نهتنها میتوانید خانههای قدیمی شهر را ببینید، بلکه به تعداد زیادی رستوران و کافه نیز دسترسی خواهید داشت. وقتی در اینجا قدم میزنید، احتمالا توجهتان به لباسهای شستهشدهی آویزان روی بند رخت جلب خواهد شد یا مثلا محلیها را خواهید دید که از این ساختمان به آن ساختمان، همدیگر را صدا میزنند. بهعبارتی اینجا خودِ خود رم با طعم واقعی فرهنگ مردمان این شهر است!
۱۷. محراب وطن (Altar of the Fatherland)
این بنای یادبود واقع در قلب شهر رم بهپاس گرامیداشت پادشاه ویکتور امانوئل، نخستین پادشاه ایتالیای متحد، ساخته شده است و در نزدیکی کولوسِئوم و پانتِئون قرار دارد. در مقابل این بنای سنگی یک مجسمهی برنزی عظیم از امانوئل و مجسمههای سنگی بسیاری دیگر دیده میشود. نمای جلویی با ردیفی از ستونهای کارشده تزئین شده است و در طبقهی زیرین نیز موزهی سرگرمکنندهای وجود دارد که به تاریخ اتحاد ایتالیا اختصاص یافته است.
۱۸. پل سِنت آنجِلو (Ponte Sant Angelo)
پل سِنت آنجِلو بر فراز رودخانهی تیبِر قرار دارد و پیادهراه بین قلعهی سِنت آنجِلو و کنارهی نزدیک رودخانه است. این پل درست از مقابل قلعه آغاز میشود و یکی از زینتیترین پلهای رم بهشمار میرود. روی این پل با سنگ مرمر کار شده است و گاهی در تقارن با رنگ آبهای رودخانه جلوهی عکاسپسندانهای پیدا میکند. در طول پل نیز ۱۰ مجسمهی فرشته بهچشم میخورد که در بالای ستونهای پل نصب شدهاند و هر کدامشان وسیلهای نمادین در دست دارند.
۱۹. کاخ کوئیرینال (Quirinale Palace)
این بنا و مجموعهی دولتی یکی از اقامتگاههای رسمی رئیسجمهور کنونی ایتالیاست و روی تپهی کوئیرینال در مرکز رم قرار دارد. مجموعهی کوئیرینال با مساحت کل ۱۱۰٫۵۰۰ متر مربع ازجمله بزرگترین کاخهای جهان است. در داخل قسمت اصلی کاخ مجموعهای از سالنها، حیاطها، پلکانها و عبادتگاههای مجللی واقعاند که میتوانید همراه با تورهای راهنما در آنها گردش کنید و با جزئیات تاریخی مربوط به کاخ و جایجای آن آشنا شوید. باغهای کوئیرینال را نیز با گلکاریها و آبنماهای بینظیرشان از دست ندهید.
۲۰. میدان دِل پوپولو (Piazza del Popolo)
میدان دِل پوپولو در کلمه بهمعنی میدان مردم است. در اطراف این میدان معروف میتوانید به مجموعهای از بناهای تاریخی مانند کلیسای دی سانتا ماریا دِی میراکولی، دروازهی دِل پوپولو و باسیلیکای پاروکیالی دسترسی داشته باشید. همچنین در مرکز میدان، اوبِلیسک عظیمی بهچشم میخورد که آن هم مانند ستون حاضر در میدان سِنت پیتِر از مصر به اینجا آورده شده است. چندین آبنمای تزئینی ازجمله آبنمای دِل نِتانو و دِل اُبِلیسکو نیز این میدان را احاطه کردهاند. بهعلاوه درست در سمت شرقی دِل پوپولو تپهی پینچیو قرار دارد که از آن بالا منظرهی میدان و شهر رم واقعا دیدنی است.
۲۱. طاق کُنستانتین (Arch of Constantine)
طاق کُنستانتین واقع در نزدیکی کولوسِئوم بزرگترین از نوع خودش در رم است که بهپاس پیروزی امپراتور کُنستانتین در نبرد پل میلویان ساخته شد. قدمت این بنا به سال ۳۱۵ پس از میلاد مسیح برمیگردد و ازجمله قدیمیترین بناهای شهر رم است که هنوز بسیاری از جزئیات هنری کارشده روی آن پابرجاست. این طاق ۲۱ متر ارتفاع دارد و از نواحی اطراف کاملا معلوم است. ظرافتهای هنری و مجسمههایی که روی طاق کار شدهاند، ترکیبی از تمهای مختلف را شامل میشوند و بهاتفاق، نمایی از تاریخ دوران باستان را نشان میدهند. روی برخی پایههای طاق تصویر سربازان نقش بسته است و روی برخی دیگر میتوانید شاهد تصاویر زندانیان و صحنههایی از جنگ باشید. قسمتهایی از ستون نیز با سنگنوشته کار شدهاند. پس اگر برای بازدید از کولوسِئوم رفتید، معماری تحسینبرانگیز این طاق را نیز از جلو ببینید.
۲۲. باسیلیکای سِنت کلِمِنت (Basilica di San Clemente)
باسیلیکای سِنت کلِمِنت یکی از کلیساهای کمتر معروفِ واقع در بخش مرکزی رم است، اما بهلحاظ شکوه و تاریخیبودنش از باسیلیکای سِنت پیتِر کمتر نیست. این کلیسا به سه بخش مجزا تقسیم شده است که مجموعا قدمتی دو هزار ساله دارند. بنای اولیهی آن در قرن دوم ساخته شد و شکل حاضرش چیزی است که در سال ۱۱۲۳ پس از میلاد تکمیل شد. نمای خارجی کلیسا خیلی خاص نیست، درحالیکه داخلش با تزئینات و آثار هنری دیدنی جلوهی باشکوهی دارد؛ بهویژه طاق بلند و سقف باسیلیکای دوم را که با نقاشیها و طلاکاریهای ظریف پوشیده شده است حتما ببینید. اینجا نیز در نزدیکی کولوسِئوم واقع است و به دیدنش میارزد.
۲۳. میدان وِنِتزیا (Piazza Venezia)
میدان وِنِتزیا شاهراه مرکزی رم و یکی از شلوغترین قسمتهای شهر است که از چندین خیابان اصلی تشکیل میشود. این میدان در پایین تپهی کاپیتولین قرار دارد و خیابانهای مهمی ازجمله فوری ایمپِریالی که به کولوسِئوم منتهی میشوند، از اینجا آغاز میشوند. بناهای یادبود محراب وطن و ستون تراژان نیز در همین میدان واقع قرار دارند.
۲۴. ویلای فارنِسینا (Villa Farnesina)
ویلای فارنِسینا واقع در منطقهی قدیمی تراستِوِر مجموعه ویلایی رنسانسی است که در قرن شانزهم برای آگوستینو چیگی ثروتمند ایتالیایی ساخته شد. این ویلای وسیع در طول سالها در دست صاحبان مختلفی چرخیده است و اکنون نیز بهعنوان موزه استفاده میشود. ویژگی دیگری که علاوهبر معماری خاص بنا در این ویلا جلب توجه میکند، آثار رافائل نقاش مشهور رنسانسی است. در هر اتاق این ویلا مجموعهی نفیسی از آثار هنری بهنمایش گذاشته شدهاند که دیدنشان قطعا بازدید از این کاخ را برایتان خاطرهانگیزتر خواهد کرد.
۲۵. آبنمای دِی کواترو فیومی (Fontana dei Quattro Fiumi)
آبنمای دِی کواترو فیومی واقع در میدان ناوونا را بِرنینی، مجسمهساز مشهور ایتالیایی، در سال ۱۶۵۱ برای پاپ اینوسِنت پنجم طراحی کرده است. این آبنما در بیرون کاخ پامفیلی که زمانی اقامتگاه خانوادگی پاپ بود قرار دارد. آبنمای مذکور چهار تن از خدایان رود را نشان میدهد و هر مجسمه یکی از رودهای مهم جهان را شامل نیل، دانوب، گَنگ و ریو دِلا پلاتا ستایش میکند. در وسط میدان نیز یک اوبِلیسک مصری دیده میشود.